• baner1
  • baner2
  • baner3

Tekst laudacji wygłoszony w pałacu
Arcybiskupa Metropolity Poznańskiego


 

Prof. AM dr Halina Lorkowska
Prorektor ds. artystycznych i naukowych
Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego
w Poznaniu


 

Przez muzykę do świata wartości - to hasło niech będzie mottem mojej laudacji.


            Przypadł mi w udziale zaszczyt wygłoszenia kilku refleksji związanych z promocją kultury muzycznej, bowiem wręczamy dziś Nagrodę Arcybiskupa Poznańskiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury Chrześcijańskiej pomysłodawcom i organizatorom Festiwalu Muzyki Oratoryjnej Musica Sacromontana. Ci wspaniali ludzie postawili sobie za cel i punkt honoru przywracanie polskiej kulturze muzycznej, a przede wszystkim polskiej muzyce sacralnej dzieł twórców związanych z jednym z najwspanialszych miejsc w Wielkopolsce – świątyni uznanej przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego  za Pomnik Historii – Sanktuarium Maryjnym na Świętej Górze w Gostyniu. Ta barokowa świątynia
z cudownym obrazem Matki Bożej Róży Duchownej jest symbolem Kongregacji Świętego Filipa w Polsce, a księża Filipini są jej kustoszami. Ojcowie założyciele Stowarzyszenia Miłośników Muzyki Świętogórskiej im. Józefa Zeidlera, którym przewodził ks. Jakub Przybylski w powołaniu i działaniu tegoż Stowarzyszenia widzieli swoiście pojętą misję ewangelizacyjną poprzez propagowanie szeroko pojętej kultury – przede wszystkim muzycznej, jako wyraz nawiązania do idei charyzmatu Oratorium św. Filipa Neri.


Członkowie Stowarzyszenia przy wsparciu autorytetów muzycznych i naukowych wykonali tytaniczną pracę mającą na celu przywrócenie do życia koncertowego i wypromowanie artystów – kompozytorów, którzy swoje zawodowe losy związali z kapelą gostyńskiej Bazyliki. Byli wśród nich m.in. kompozytorzy:


- Józef Zeidler (1744-1806) nazywany przez niektórych polskim mozartem. Bardzo pięknie pisał o kompozytorze znakomity polski artysta, prof. Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach – Julian Gembalski: Jednym z największych polskich kompozytorów był Józef Zeidler, którego twórczość uznaje się dziś za zjawisko wyjątkowe
w całej historii muzyki polskiej. (...) Już pierwsze zetknięcie z muzyką Józefa Zeidlera przekonuje, że jego utwory mogą z powodzeniem stanąć obok spuścizny wielkich klasyków muzyki oratoryjnej z krajów Europy i udowodnić, że polska muzyka sakralna dawnych wieków stanowiła ważną część europejskiego dziedzictwa kulturowego.


- kompozytorska rodzina Koperskich
Koperski Franciszek (1811-1886), Koperski Maksymilian (1812-1886), Koperski Mikołaj (1915- ),


Jan Wański (1760-1830), i muzycy instrumentaliści m.in.:


rodzina Gęmbalskich – organiści i kopiści nut


Gęmbalski Antoni (1800- ), Gęmbalski Ignacy Krzysztof (1798-1853), Gęmbalski Tomasz Wiktor (1791- ), Gęmbalski Maciej Augustyn (1760-1806).


Dzieła kompozytorów związanych z klasztorem księży Filipinów rysują nowy obraz polskiej kultury muzycznej doby klasycyzmu (II poł. XVIIIw.) i romantyzmu (XIXw.). Dzięki ich wykonaniom inaczej dziś postrzegamy historię muzyki polskiej; dzięki odkryciom


i rekonstrukcjom muzykaliów z klasztoru świętogórskiego  możemy wypełniać białe plamy na mapie polskiej kultury muzycznej XVIII i XIX stulecia; możemy przywracać historii muzyki polskiej nazwiska, których przedtem nie znaliśmy. Odkrycia te zmuszają nas do generalnych przewartościowań i uświadomienia faktu, że kultura polska minionych epok miała swoją specyfikę (brak mecenatu artystycznego), i że dzieła wówczas komponowane nie ustępowały miejsca europejskim. Jednakże polskie  osiągnięcia wiążą się przede wszystkim


z zespołami pracującymi w klasztorach i świątyniach, a nie z mecenatem świeckim. Stąd rozproszenie materiałów, brak syntez, braki w opisie tamtej rzeczywistości. Tym więc większa i godna uznania jest postawa księży Filipinów – Kustoszy Sanktuarium, bo to ich inicjatywa zmobilizowała grono miłośników do działania, stworzyła i co ważne, już wypromowała Festiwal Muzyki Oratoryjnej Musica Sacromontana.


Od roku 2006 (wtedy odbył się I Festiwal) co roku (na przełomie września i października tegoż roku odbędzie się IV edycja) do Gostynia zapraszani są muzycy i zespoły, naukowcy
i dziennikarze, ale przede wszystkim melomani, którzy przybywają do świątyni-sanktuarium z bliska i z daleka, by słuchać muzyki i modlić się, by obcować z pięknem barokowej świątyni, by przeżywać kontakt z wielką sztuką, by uczyć się tej sztuki, by poprzez muzykę dochodzić do świata wartości.


Kiedy powołano do życia Festiwal (pierwszy odbył się pod patronatem Ministra Kultury
i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwo jest jednym z mecenasów – obok Ministra imprezie patronuje Marszałek Województwa Wielkopolskiego – Marek Woźniak i władze lokalne) nastąpiło niewyobrażalne zaktywizowanie środowiska skupionego wokół klasztoru


o.o. Filipinów. Zaczęły pojawiać się inicjatywy obywatelskie mające na celu promowanie sztuki muzycznej. Narodziła się „moda” na własne miasto, hasło mała ojczyzna stało się dla społeczeństwa Gostynia czymś ważnym i znaczącym, uświadomiono sobie zarazem jakim darem i skarbem jest posiadanie muzycznych przodków, ich dzieł, które dziś są dziedzictwem kultury. Przekonano się, że nie ma teraźniejszości bez przeszłości; przekonano się, że można współcześnie nauczyć się wiele, kiedy sięgnie się do skarbów muzycznych Świętej Góry.


Mieszkańcy Gostynia i okolic stali się dumni ze swojej małej ojczyzny dzięki muzykom, którzy kiedyś tę ich ojczyznę budowali. Rola edukacyjna Festiwalu i praca księży Filipinów dla wychowania poprzez sztukę, poprzez muzykę do życia w wierze, do uczestnictwa
w Kulturze Chrześcijańskiej jest nie do przecenienia.


Ten edukacyjny wymiar Festiwalu dopełniają także nagrania; wydane płyty CD z repertuarem wykonywanym w czasie wieczorów festiwalowych. Np. płyta z kompozycjami J. Zeidlera – Nieszpory i Maksymiliana Koperskiego Missa ex B (III Festiwal w 2008r.) była nominowana do nagrody fonografii polskiej Fryderyki 2008*, a organizatorzy Świętogórskich Festiwali za perfekcyjną organizację wieczorów z muzyką i modlitwą zostali uhonorowani Srebrnym Mikrofonem radia Merkury. A muzyka, która rozbrzmiewała na Świętej Górze to kompozycje m.in. Józefa Zeidlera (zachowały się 24 utwory) Requiem, Salve Regina, Litanie, Nieszpory, Veni creator Spiritus, Ignaza Pleyela, Maksymiliana Koperskiego – Missa Solemnis ex B, Missa in D.


We wrześniu i październiku bieżącego roku – zgodnie z ideą Festiwalu zabrzmią utwory
z klasztornej biblioteki. Księża Filipini zapraszają 26 i 27 września, 3 i 4 października. Do najciekawszych propozycji tegoż roku należeć będą prawykonania – jedynego zachowanego w języku polskim  utworu Maksymiliana Koperskiego mszy Na stopniach Twego ołtarza oraz kolejne  prawykonanie dzieła nieznanego kompozytora świętogórskiego Adama Jędrowskiego – Litania do Matki Bożej ex D.


Na koniec życzenia –


Czegóż życzyć wspaniałym miłośnikom muzyki działającym w Stowarzyszeniu im. Józefa Zeidlera – tego, aby ich praca propagowania szeroko pojętej kultury, w tym kultury muzycznej jako jeden z elementów dzieła nowej ewangelizacji przyniosło jak najlepsze owoce.


Życzę – aby każdy Festiwal był świętem całej Federacji Kongregacji św. Filipa Neri
w Polsce, ale także życzę, żeby artyści i melomani, wiedzieli i pamiętali, że na Świętej Górze sztuka – muzyka nie jest celem samym w sobie, jest środkiem wyrazu, wyraża wiarę i może zarazem, do tej wiary zachęcać, może także tej wierze służyć.


Pięknie pisał o tym, w swoim liście do artystów, 10 lat temu, w 1999 roku Sługa Boży Jan Paweł II, niech mi wolno będzie jego słowami ten tekst zakończyć:


Kościół potrzebuje także muzyków. Ileż utworów muzyki sakralnej zostało skomponowanych w ciągu stuleci przez twórców przenikniętych głębokim zmysłem tajemnicy! Tysiące wierzących umacniało swoją wiarę muzyką, która wypływała z serc innych wierzących
i stawała się częścią liturgii, a przynajmniej bardzo cenną pomocą w jej godnym sprawowaniu. Śpiew pozwala przeżywać wiarę jako żywiołową radość i miłość, jako ufne oczekiwanie na zbawczą interwencję Bożą.


* Wyjaśnienie. Do tekstu laudacji wkradła się pewna nieścisłość. Za pierwszą płytę MUSICA SACROMONTANA, Stowarzyszenie otrzymało nagrodę Fryderyk 2008, w kategorii muzyka oratoryjna i chóralna. Natomiast nasza druga płyta, w tym roku, w tej samej kategorii, była nominowana do nagrody Fryderyk 2009.


bocznypanel swieta gora

bocznypanel plyty

bocznypanel fragmentykoncertow

bocznypanel manuskrypty
bocznypanel 1procent

palestrina

© Stowarzyszenie Miłośników Muzyki Świętogórskiej im. Józefa Zeidlera | Kontakt